Η άλλη φωνή της Εκκλησίας

του Γιώργου Τούλα

Στη Θεσσαλονίκη η επίσημη φωνή της εκκλησίας, όπως εκφράζεται από τον μητροπολίτη της είναι μια φωνή διχαστική, που αποκλείει, που δεν εμπνέει, που ενισχύει το ρατσισμό και τη δυσανεξία στη διαφορετικότητα. Η πρόσφατη συνέντευξή του σε τηλεοπτική εκπομπή όπου ισχυρίστηκε πως δεν χωρούν στην αγκαλιά της εκκλησίας όλοι ήταν ένα τέτοιο δείγμα. Δεν είναι όμως ευτυχώς όλες οι φωνές στην εκκλησία της πόλης ίδιες. Υπάρχουν και οι φωτεινές εξαιρέσεις. Άνθρωποι ψύχραιμοι που αγωνίζονται να αρθρώσουν ένα διαφορετικό λόγο. Όχι πάντα εύκολα. Ο πατέρας Ιωάννης-Ιουστίνος Κεφαλούρος γεννήθηκε και πέρασε τα παιδικά του χρόνια στη Δυτική Γερμανία, ως παιδί μεταναστών και σήμερα ζει στην Ξηροκρήνη, στη δυτική πλευρά της πόλης. Ίδρυσε το Together, ένα κέντρο διαθρησκευτικού και διαπολιτισμικού διάλογου για να ‘’εργαστούμε συλλογικά για να πράξουμε τον διάλογο, τη συνάντηση και τη συνεργασία με τον “άλλο”. Με εκείνον που ανήκει σε άλλη εκκλησιαστική και θρησκευτική παράδοση, αλλά και άλλο πολιτιστικό περιβάλλον’’. Σε μια πόλη με τεράστια ιστορική πολυπολιτισμική και πολυθρησκευτική παράδοση, που τις τελευταίες δεκαετίες είχε κλειστεί στον εαυτό της. Εξαιρετικός χρήστης των social media, δεν διστάζει κάθε μέρα να πάρει θέση ακόμα και για επίμαχα για ιερέα ζητήματα. Και συχνά επικίνδυνα. Αυτό το Πάσχα ας ακούσουμε μια φωτισμένη φωνή της Εκκλησίας στην πόλη.

Περί αποκλεισμών

Δε χρειάζεται κανείς να ξέρει ούτε φιλοσοφία ούτε θεολογία για να καταλάβει αυτό το πράγμα και ειδικά όταν μιλάμε για μια χριστιανική διδασκαλία που αφορά τους πάντες, δεν υπάρχουν αποκλεισμοί. Είναι γραμμένο στο Ευαγγέλιο είναι λόγια του Χριστού και όχι δικά μου. Αρχικά θέλει καλή θέληση και από τις δυο πλευρές. Μη νομίζετε ότι μόνο η εκκλησία έχει μπλοκάρει όταν πρέπει να διαπλεχθεί, μπλοκάρουν και οι αποκλεισμένοι γιατί ούτε ο ένας ούτε ο άλλος ξέρουν τον κώδικα επικοινωνίας, όπως έχω καταλάβει από την εμπειρία μου επί ένα χρόνο με το κέντρο. Σε πολλά περιβάλλοντα στα όποια θεωρητικά είναι προοδευτικά, η παρουσία ενός παπά φαντάζει περίεργη γιατί σημαίνει ότι κάτι συντηρητικό κρύβει κάτι μέσα του και “άστον απ έξω” καλύτερα. Είναι κι αυτό ένα είδος διάκρισης και ρατσισμού. Το πρόβλημα είναι ότι για ίδια πράγματα, λειτουργούν όλοι χώρια, 50 διαφορετικά συσσίτια, 50 κοινωνικά παντοπωλεία κλπ.

Το άνοιγμα της Εκκλησίας

Η Εκκλησία νομίζω πως προσπαθεί περισσότερο να κρατήσει κοντά της ένα ήδη υπάρχον κοινό που γνωρίζει πολύ καλά να συνδιαλέγεται μαζί του και δεν μπαίνει εύκολα στη διαδικασία να αρθρώσει ένα λόγο πιο ελκυστικό για τους εκτός των τειχών. Υπάρχει ένας αυτισμός σε όλα τα θέματα. Το TOGETHER είναι ένα διαχριστιανικό, διαθρησκευτικό κέντρο που συνδιαλέγεται με άλλες θρησκείες και κοινότητες και αυτό είναι για πολλούς θρησκευόμενους ένα είδος ταμπού, γιατί πιστεύουν ότι όταν μιλάς με τον άλλον μπαίνεις σε μια διαδικασία αίρεσης. Πρέπει, όμως, να το καταλάβουμε αυτό, πως ο ίδιος ο λόγος του Ευαγγελίου είναι ένας διαλεκτικός λόγος. Όταν συνδιαλέγεται με τη Σαμαρείτισσα, που δεν ήταν του ίδιου περιβάλλοντος, ούτε κοινωνικού, πολιτισμικού, ούτε θρησκευτικού, ούτε εθνικού και ήταν και γυναίκα και ήταν επιλήψιμο που ένας άντρας σε μια ερημική περιοχή μιλούσε με μια γυναίκα αλλά Εκείνος όχι μόνο της μιλάει αλλά προσπαθεί να μεταλαμπαδεύσει το λόγο του και να γίνει ισαπόστολος. Σαφώς η εκκλησία πρέπει να μιλήσει με όλους αυτούς που θεωρεί ότι δε χωράνε στην αγκαλιά της, αν και θα πρέπει να χωρά τους πάντες μιας και πολλοί θεολόγοι γράφουν ότι η εκκλησία είναι θεραπευτήριο, δεν πάνε όσοι θεωρούν τον εαυτό τους εξαγιασμένο, πάνε όσοι έχουν κάποιο πρόβλημα και πάνε να το θεραπεύσουν. Φανταστείτε να πάει κάποιος στο Γεννηματά και να του πουν δε σε δέχομαι γιατί έχω κλείσει… δε θα στο πει αυτό, έτσι δεν πρέπει να το λέει και η εκκλησία’’.

Τα όρια του λόγου και η λογοκρισία

Ο καθένας έχει τη δυνατότητα σε μια πλουραλιστική κοινωνία να λέει την άποψη του. Για μένα πρόβλημα θα ήταν να μου κλείνουν το ιντερνέτ ή να μου μπλοκάρουν το fb και να μην μπορώ να πω αυτά που θέλω να πω. Εγώ λέω αυτά που θέλω, οι άλλοι λένε αυτά που θέλουν και ο καθένας κρίνεται και από αυτούς που ακούν αλλά και από την ιστορία του. Νομίζω πως η ιστορία του καθένα μας ακολουθεί και θα μείνει και μετά από μας. Έχω μάθει στη ζωή πως τίποτε δε μπορεί ν αλλάξει στο κοινωνικό περιβάλλον αν δεν αγωνιστείς. Γι’ αυτό έγινα και κληρικός. Έβλεπα μικρός να κάνουν οι κληρικοί πράγματα που δε μου άρεσαν και είχα δυο επιλογές, η μια ήταν να καθίσω απέναντι τους και να κρίνω αυτά που κάνουν και η άλλη να γίνω κι εγώ ιερέας και να κάνω τα πράγματα όπως τα φανταζόμουν. Αυτά που προσπαθώ να πω δεν είναι πράγματα που δεν τα υποστηρίζει επισήμως η εκκλησία, μην κοιτάτε που δεν τα πράττει κιόλας. Εγώ δεν κάνω ό,τι κάνω επειδή κατέβηκε από το κεφάλι μου, αυτό είναι το αντικείμενο των μεταπτυχιακών σπουδών μου και δεν το έκανα σε κάποιο προτεσταντικό πανεπιστήμιο αλλά στη Θεολογική του ΑΠΘ. Θέλω να πω πώς δεν είχα ποτέ από κανέναν καμία όχληση μέχρι σήμερα.

Τα επίμαχα θέματα της πόλης. Αποτεφρωτήριο, τζαμί.

Ο κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος να επιλέξει και τον τρόπο με τον οποίο θα θρησκεύεται και θα διαθέτει το σώμα του και είναι φασιστικό να υπάρχει κάποιος άλλος να αποφασίζει γι΄ αυτόν. Εμείς ως Έλληνες το ζήσαμε αυτό πάρα πολύ έντονα… Εγώ είμαι παιδί μεταναστών, γεννήθηκα στη Γερμανία, ήρθα στα 7 μου χρόνια στην Ελλάδα και οι πρώτες μου θρησκευτικές εικόνες ήταν όταν πηγαίναμε μια φορά το μήνα με τους δικούς μου σε μια ευαγγελική εκκλησία που παραχωρούσαν στη Μητρόπολη Γερμανίας και ερχόταν ένας ιερέας εκεί να λειτουργήσει. Εάν δεν μας έδιναν αυτήν την εκκλησία δε θα είχαν ούτε τη μια φορά το μήνα, επομένως δε μπορείς να αρνηθείς σε κάποιον που ζει στην Ελλάδα να μη μπορεί να λατρεύει το Θεό του. Αποτεφρωτήριο, ναι να υπάρχει για όποιον επιλέξει κάτι τέτοιο. Επειδή υπηρέτησα στην αρχιεπισκοπή της Μ. Βρετανίας – εκεί πολλοί ορθόδοξοι αποφάσιζαν να αποτεφρωθούν και ξέρω καλά ότι εκεί ο αρχιεπίσκοπος κανονικά τελούσε την εξόδιο ακολουθία μέσα στο ναό και μετά τον πήγαιναν για αποτέφρωση. Θεωρούμε ότι είναι παράδοση, έχουν αλλάξει οι παραδόσεις. Ας αλλάξει και αυτό.

Η εκκλησία και η παρουσία ή η απουσία της σε όσους την έχουν ανάγκη.

Το ακούς παντού ότι η Εκκλησία είναι μακριά από τους πολίτες. Αυτό που έγινε στα Γιάννενα. Δε μπορεί να πιστέψει κανείς ότι αυτό το παιδί δεν πήγε σ έναν παπά να πει τον πόνο του, το πρόσωπο αυτού του παιδιού είναι το πρόσωπο που βλέπουμε μέσα στις εκκλησίες. Μου κάνει εντύπωση που δεν υπήρξε επίσημη θέση της τοπ εκκλησίας, που δεν ζήτησαν συγγνώμη που δεν ήξεραν ή που δεν έκαναν κάτι, αυτό λοιπόν είναι μια διάχυτη αντίληψη σε όλη την κοινωνία, η αίσθηση ότι δεν είναι παρόντες σε όλα τα προβλήματα. Οι ενορίες θα έπρεπε να είναι το πολύ 1000 κάτοικων για να μπορεί να έχει ο παπάς επαφή. Από τις 20000 της κάθε ενορίας, οι 19500 είναι στα σπίτια τους ενώ οι 500 έρχονται στις εκκλησιές σε κάθε ενορία, επομένως δε γίνεται να μιλάμε για επιτυχία της εκκλησίας. Όπου θα έβρισκα ένα χώρο (μαγαζί, διαμέρισμα) θα το ‘κανα μικρό χώρο λατρείας, θα έβαζα έναν άνθρωπο να έχει την ευθύνη και αν θέλει να γίνει κληρικός, να έρχεται κάθε Κυριακή να λειτουργεί και να έχει την ευθύνη για τις μικρές ομάδες που έχει υπό το βλέμμα του. Το να έχεις ένα γήπεδο γεμάτο κόσμο και να νιώθεις ότι ηγείσαι δε λέει κάτι γιατί είναι απρόσωπο. Θεωρώ ευλογία τα social media γιατί έχουν κάνει τη δουλειά μας 10 φορές πιο εύκολη από ό,τι ήταν πριν. Δε θα γνώριζα ποτέ τόσους αξιόλογους ανθρώπους. Δε μπορώ το μέσο αυτό (fb) να το αφήσω έξω απ τη δουλειά μου ή να το θεωρήσω επικίνδυνο γιατί όλα είναι επικίνδυνα.

Μια μέρα στη ζωή του

Ξυπνάω πάρα πολύ νωρίς. Σχεδόν εξήμισι. Η πρώτη ώρα είναι προσευχής και περισυλλογής. Θεωρώ μεγάλη ευεργεσία ότι ο Θεός μου χαρίζει μια νέα μέρα. Έχω μάθει απ’ όσα έχω δει μέχρι σήμερα από την αρρώστια να μην είμαι βέβαιος ότι η επομένη μέρα μου ανήκει. Είμαι έντονα κοινωνικός και παράλληλα έντονα μοναχικός. Νομίζω ότι μετά τα 40 αρχίζεις και σκέφτεσαι: Τι γίνεται από δω και πέρα; Τι αφήνω; Τι θα μείνει; Έχω το δικαίωμα να σιωπώ και να τεμπελιάζω; Προσωπικά δεν πιστεύω ότι έχω το δικαίωμα. Πιστεύω ότι ο Θεός μου έδωσε ένα δυο χαρίσματα. Αυτά δε μπορείς να τα θάψεις, πρέπει να τα πολλαπλασιάσεις, ο Θεός δεν ευλογεί το τίποτα αλλά το κάτι.

Η διαφορετικότητα

Υπάρχει τόση ποικιλία στην πλάση, τόσα χρώματα, τόσα διαφορετικά πράγματα, που όλα αυτά συνυπάρχουν μεταξύ τους. Γιατί πρέπει να είμαστε όλοι το ίδιο; Για μένα αυτός είναι φασισμός, είναι ενάντια στη δημιουργική πνοή του Θεού. Ο Θεός δε θέλησε ίδια πράγματα, τον έναν τον έκανε Κινέζο, τον άλλον Eυρωπαίο, Αφρικάνο. Τα δακτυλικά αποτυπώματα δεν είναι ίδια, ούτε οι κόρες των ματιών μας, γιατί να πρέπει ξαφνικά να μιλάμε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο; Αν δεν είναι αυτό λογική Άρειας φυλής, τότε τι είναι;

*Το TOGETHER είναι μια Μ.Κ.Ο. (ΜΗ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ) που σκοπό της έχει την προαγωγή του Διαχριστιανικού, Διαθρησκειακού και Διαπολιτισμικού διαλόγου. Βρίσκεται στην οδό Β. Ηρακλείου 14, 8ος όροφος, τηλ. 2311-242 354 – 5.