Η Εσωτερική Θεσσαλονίκη

Λέξεις: Στέφανος Ελμάζης*

Η Θεσσαλονίκη υπήρξε ανέκαθεν πεδίο έντονων πολιτικών και πνευματικών ζυμώσεων που διαμόρφωσαν τον πολυπολιτισμικό της χαρακτήρα. Μια από τις πιο γοητευτικές πτυχές της ιστορίας της, ελάχιστα γνωστή, είναι η εσωτερική ή μυστικιστική.

Πολλά μυστικιστικά κινήματα και εσωτερικές σχολές έχοντας ως στόχο την πνευματική φώτιση γεννήθηκαν ή ήρθαν στη Θεσσαλονίκη, με κορυφαίο ίσως το κίνημα των Ησυχαστών, τον 14ο αιώνα.

Δεν ήταν όμως μόνο ο Χριστιανισμός που γέννησε τέτοια κινήματα. Η μακραίωνη παρουσία στη Θεσσαλονίκη Εβραίων και Μουσουλμάνων είχε ως αποτέλεσμα την ύπαρξη ομάδων του μυστικιστικού Ιουδαϊσμού και του Ισλάμ (Σούφι). Είναι χαρακτηριστικό ότι στις αρχές του 20ού αιώνα, λειτουργούσαν στην Θεσσαλονίκη δεκάδες σούφικοι τεκέδες (μοναστήρια), με σπουδαιότερο αυτό των Περιστρεφόμενων Δερβίσηδων.

*Το 1907 ιδρύεται στη Θεσσαλονίκη και η πρώτη τεκτονική στοά με την ονομασία «Φίλιππος». Τα επόμενα χρόνια θα ιδρυθούν και άλλες στοές που λειτουργούν έως σήμερα στο γνωστό κτίριο στην οδό Φιλικής Εταιρείας.

*Με τη μεταπολίτευση, κάνουν την εμφάνισή τους και άλλες κινήσεις ή ομάδες. Το 1974 ιδρύεται η πρώτη σχολή γιόγκα, από την Σοφία Χατζηπαναγιώτου. Το 1978 δημιουργείται το πρώτο βιβλιοπωλείο πνευματικής αναζήτησης, το Βιβλιοπωλείο Ψαράς, στην πλατεία Ιπποδρομίου (σήμερα επί της οδού Φιλικής Εταιρείας) που γίνεται σημείο συνάντησης των «ανήσυχων» ανθρώπων της πόλης.

Την ίδια περίοδο μια παρέα αναζητητών που μελετάει τα βιβλία της Αλίκης Μπέιλη (σχολή Αρκέην), συστήνει το γραφείο εσωτερικών μελετών «Ώρος», σε μια πάροδο της πλατείας Ναυαρίνου. Στο χώρο αυτό κάθε εβδομάδα γίνονται οι πρώτοι ομαδικοί διαλογισμοί.

*Το 1987 συστήνεται η πρώτη ομάδα πάνω στη Διδασκαλία (Εργασία) του Έλληνα πνευματικού δασκάλου Γεωργίου Γκουρτζίεφ. Οι συναντήσεις γίνονται σε ένα διαμέρισμα επί της οδού Γρηγορίου Ε’ (περιοχή Βούλγαρη). Το 1992 η ομάδα εγκαθίσταται σε μια μονοκατοικία στη δυτική πλευρά της πόλης και από το 2003 στην οδό Κρυστάλλη (Κηφισιά).

*Το 1998 ιδρύεται στη Θεσσαλονίκη ο εκδοτικός οίκος Αρχέτυπο και τον επόμενο χρόνο το περιοδικό ΑΒΑΤΟΝ που εξειδικεύονται στη φιλοσοφία, στην ψυχολογία και στην πνευματική αναζήτηση, αποτελώντας σήμερα ίσως τη μοναδική τέτοιου είδους εκδοτική δραστηριότητα πανελλαδικά.

*Το 2001 το ΑΒΑΤΟΝ διοργανώνει το πρώτο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Πνευματικής Αναζήτησης με μεγάλη απήχηση. Το Φεστιβάλ θα λειτουργήσει μέχρι το 2007, παρουσιάζοντας κάθε χρόνο σπάνιες ταινίες που παρακολουθούν χιλιάδες άνθρωποι.

*Το 2000 ιδρύεται στη Θεσσαλονίκη το πρώτο Βουδιστικό Κέντρο με την ονομασία Karma Gyaltsen Ling, που λειτουργεί έως σήμερα (Αριστοτέλους 24) με εβδομαδιαία μαθήματα διαλογισμού.

Σήμερα δραστηριοποιούνται στη Θεσσαλονίκη πολλές ομάδες και σχολές εσωτερικού χαρακτήρα, ποικίλης σοβαρότητας και ποιότητας, επιβεβαιώνοντας ίσως έτσι τον κάπως ρομαντικό ή μυστηριακό χαρακτήρα της πόλης…

*Ο Στέφανος Ελμάζης είναι συγγραφέας, ιδρυτής-διευθυντής του περιοδικού ΑΒΑΤΟΝ και των εκδόσεων Αρχέτυπο.